VVD-leider Mark Rutte acht een nieuwe poging onwaarschijnlijk om met GroenLinks een regering te vormen. “Het lijkt me heel ingewikkeld om dit weer te laten herleven.”
Hij zei dat dinsdag nadat maandag het overleg tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks was spaak gelopen. Het stoppen van het overleg “is niet voor de bühne geweest”, aldus Rutte.
Ook voor het CDA is een lijmpoging met GroenLinks geen optie, maakte fractieleider Sybrand van Haersma Buma duidelijk. “Er is in wezen een afgevallen”, zegt de CDA-leider. “Er is niet over een nacht ijs gegaan voordat men heeft gezegd: dit gaat echt niet werken.”
Informateur Edith Schippers schrijft in haar verslag dat de verschillen op migratie onoverbrugbaar waren: “Op meerdere aspecten van het onderwerp migratie konden de vier fractievoorzitters op 11 mei uiteindelijk geen overeenstemming bereiken.”
Volgens bronnen die betrokken zijn bij het formatieproces was de deal met Turkije over de opvang van vluchtelingen het belangrijkste struikelblok. “De drie wilden als dat nodig zou zijn kunnen praten over een uitbreiding van de Turkijedeal, maar voor GroenLinks was dat niet bespreekbaar”, aldus een anonieme bron tegenover persbureau ANP.
Dat het vluchtelingenbeleid moeilijk lag bij de onderhandelingen was al geruime tijd duidelijk. Volgens een betrokkene gingen de gesprekken daarover stroever dan over het klimaatbeleid. Daarover waren de gesprekken weliswaar ingewikkeld, maar er was hoop op een uitkomst, zegt een ingewijde.
Klaver ontkent
Jesse Klaver ontkent dat GroenLinks de 'deal breaker' was bij de onderhandelingen. "Er wordt altijd gewezen op dit soort momenten", constateerde Klaver. "Vind ik niet zo erg."
Hij herhaalde dat hij "altijd bereid is compromissen te sluiten, ook op dit onderwerp'', het vluchtelingenbeleid. "Maar sommige zaken zijn niet onderhandelbaar.''
Klaver wilde niet zeggen wat het breekpunt was en sprak zich evenmin uit over hoe de formatie nu verder moet. Hij gaat "eerst maar eens even nadenken wat nu de logische volgende stap is".
PVV geen optie
Ook Rutte wil "stap voor stap" bekijken hoe het verder moet met de kabinetsformatie. Hij blijft de PVV uitsluiten als coalitiepartner, benadrukte hij dinsdag keer op keer.
Geert Wilders blijft zich ondertussen keer op keer aanbieden. "Wij zijn er klaar voor, anderhalf miljoen mensen hebben op ons gestemd", zei hij. "Er is een partij die een strenger immigratiebeleid wil, heeft gewonnen en twintig zetels kan leveren. Wij zijn een winnaar en op de dossiers waar het is fout gegaan zijn wij de logische keuze."
Coalitie met ChristenUnie
De PVV lijkt geen serieuze optie, ook omdat het CDA niet met Wilders wil praten. De ChristenUnie is een logische kandidaat. De coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie kan rekenen op een meerderheid van een zetel.
Maar Gert-Jan Segers schuift niet zomaar aan. Hij wil eerst weten hoe definitief de breuk is tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks. "Ik zie dat er ook nog hoop is. Dat moet eerst helder worden voordat wij de volgende stap zetten", zei hij dinsdag.
Bijkomend probleem is dat D66-leider Alexander Pechtold weinig voelt voor een coalitie met de ChristenUnie. Hij wil een een "ruime meerderheid" en dat is niet de helft plus een, maakte hij maandag duidelijk. Segers snapt het bezwaar van D66. "Die zijn heel legitiem.'' Ook zijn er inhoudelijke verschillen tussen D66 en CU, voegde hij eraan toe.
D66 lijkt bovendien de deur open te houden voor GroenLinks. "We zijn op een politiek volwassen manier uit elkaar gegaan. Dat is heel belangrijk omdat je elkaar, alle vier of een deel ervan, weer tegenkomt", zo liet Pechtold doorschemeren.
PvdA houdt zich afzijdig
En de PvdA? Die is vooralsnog niet beschikbaar om aan te schuiven bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. "Ik wil eerst weten of de breuk met GroenLinks toneel was of dat het serieus was", aldus fractievoorzitter Lodewijk Asscher. "Er moet meer informatie komen van de informateur en dan een Kamerdebat. Daarna bepalen we ons standpunt."
Asscher zei eerder dat de PvdA na haar zware verkiezingsnederlaag niet de aangewezen partij is om te gaan regeren. Hij noemde toen een minderheidskabinet van VVD, CDA en D66 als mogelijk alternatief als besprekingen met GroenLinks of ChristenUnie mislukken.
Woensdag debat in de Kamer
De Tweede Kamer debatteert woensdagochtend over de mislukte formatiepoging van een nieuw kabinet, liet Kamervoorzitter Khadija Arib weten na overleg met alle fractievoorzitters. Het debat begint om om 10.45 uur.
De Kamer zal het verslag van informateur Edith Schippers bespreken, maar ook moet duidelijk worden hoe het verder moet nu is gebleken dat de verschillen tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks te groot zijn. "De vervolgstap is dat de Kamer over het verslag debatteert", zei Arib. "Maar ze kunnen ook vragen stellen aan de informateur."
De informateur - mogelijk wordt Schippers herbenoemd - krijgt waarschijnlijk opdracht om het speelveld opnieuw te verkennen. Dat is nodig omdat er geen enkele combinatie van partijen is die nu onmiddellijk voor de hand ligt, vinden de meeste partijen.
Ook de SP dringt aan op een nieuwe verkenningsronde. De partij sluit de VVD nog altijd uit, zei voorman Emile Roemer.
